WWPT 40: verslag van De Stad als Casco
De stad als casco – vrije ruimte versus vrije markt – Zelfbeheer & zeggenschap zonder bezit
tekst: Rens den Hollander
Het programma ‘De stad als casco’ tijdens het 40 jarig bestaan van woonwerkpand (wwp) Tetterode A’dam, wilde in kaart brengen wat het belang, de input & impact is van wwp’en in de stad en een schets maken van onze gezamenlijke voetafdruk in de stad.
Amsterdam is de laatste 40 jaar een heel arsenaal aan woonwerkpanden, wooncoöperaties en vrijplaatsen rijker geworden, mede mogelijk gemaakt door de kraakbeweging. Zo werd 40 jaar geleden wwpTetterode gekraakt en in zelfbeheer doorontwikkeld tot een community van bewoners, kleinschalige bedrijven en kunstenaars in een Rijksmonumentaal gebouwencomplex in Amsterdam Oud-West. Ondertussen staat de vrije ruimte in een overvolle stad als Amsterdam onder druk.
Het program had drie verwante onderdelen:
*Boekpresentatie ‘Zeggenschap zonder bezit’, over de aanleiding voor het wwpt-boek, de samenstelling en het ontwerp, en hoe dat samenhangt met de aard en historie van het pand en de gemeenschap).
Het boek werd aangeboden aan (oud-)bewoner wwpt van het eerste uur, Teun van Stekelenburg en aan voormalig directeur van woningbouwvereniging het Oosten, Frank Bijdendijk, die wwpt als uniek voorbeeld van solids en eigenheid aanprijsde.
*Kick-off ‘De stad als casco’ door Roel Griffioen, onderzoeker Vakgroep Architectuur en Stedenbouw Universiteit Gent.
*Ronde tafelgesprekken in drie werkplaatsen in wwpt: metaaldesign/werkplaats firma IJzersterk, graphic design studio Fanfare en kunstenaarsateliers de Crèche. Iedere tafel had twee genodigde inleiders van woonwerk-initiatieven. Per tafel waren er daarnaast plm. 10 deelnemers, in totaal plm. 37 deelnemers.
Topics en vragen die passeerden in de gesprekken:
Amsterdam – die van oorsprong ‘vrije stad’, ‘vrijhaven’ voor kritische geesten, creatievelingen, non-profitters en andere vrijbuiters – heeft meer woonwerkpanden en experimentele wooncoöperaties nodig om te floreren.
Fysieke ruimte voor experiment, bewustwording, verbinding en groei op het niveau van mens en samenleving is belangrijk voor de stad. Dit betekent dat er ruimte moet zijn voor kleinschalige, experimentele woonwerk-initiatieven die gedeeld worden met de buurt . Amsterdam heeft vrijeruimtemakers en subculturele pioniers nodig die deze realiseren.
Wat is onze missie, onze common dream als communities? Vrijplaatsen tesamen zijn immers ‘onbetaalbaar kapitaal’. Hoe kunnen we gezamenlijk als wwp’en en vrijplaatsen onze invloed op de stad en haar toekomst vergroten? Welke middelen hebben we nodig om regelluwte, levensbestendigheid en betaalbaarheid van vrijplaatsen te bereiken versus strikte regelgeving, tijdelijke contracten en onbetaalbare huren. Hoe bundelen we de krachten met woon/werk-initiatieven in verbinding met het actuele woonprotest? Hoe kan de beperkte financiële stimulans van gemeentewege voor wooncoöperaties vergroot worden? Hoe organiseren we collectief eigendom, om niet vroeg of laat ten prooi te vallen aan gentrificatie? Kunnen we uit handen blijven van woningbouwverenigingen en onafhankelijk eigendom of zelfbeheer realiseren voor sociale en inclusieve woonwerk-doeleinden?
Deelnemers werden na de plenaire boekpresentatie naar de drie ronde tafels geleid door een ‘gids’ van wwpt. Per tafel hielden twee van zeven genodigde woonwerk-initiatieven een korte intro over hun ww-initiatief, de actuele plus- en knelpunten en de relatie naar de stad, hun visie/interpretatie vanuit hun eigen praktijk. Erna volgden groepsgesprekken.
Het plan was deelnemers op papieren tafelkleden gedurende het gesprek korte observaties, commentaren of doodles te noteren, als visueel verslag van de gesprekken voor de plenaire afsluiting. De tijd was helaas te kort hiervoor.
Plenair kwamen alle ronde tafeldeelnemers weer bijeen en werden info, ervaring & opinie uitgewisseld, na een intro van moderator Eva de Klerk vanuit haar ronde tafel bevindingen.
Er werd interactief gediscussieerd over hoe wwp’en hun invloed kunnen vergroten, hoe niet steeds wielen opnieuw te hoeven uitvinden, hoe bestaande wwp’en de nieuwe kunnen steunen door hun obligaties te kopen, als lening met rente terug te betalen met de jaren, over hoe we ons ‘onbetaalbaar kapitaal’ kunnen inzetten om de stad rijker te maken! Wat is nodig, welk vervolg, hoe gaan we verder?
Wensen zijn op tafel gelegd voor meer uitwisseling en samenwerking van wwp’en, ww-coöperaties en vrijplaatsen richting elkaar & stadspolitiek! ‘De stad als casco’ was een bescheiden opstap naar krachtenbundeling, maar met nog vele open vragen. Hopelijk leidt coöperatie in bv. de Culturele Stelling van A’dam tot vervolgstappen.
Dank aan:
*Roel Griffioen voor zijn referaat (publicatie op het web volgt),
*alle sprekers van de 7 woonwerkinitiatieven
*beide sprekers bij de boekpresentatie, Frank Bijdendijk en Teun van Stekelenburg,
*de 3 inspirerende ruimtes die de ronde tafelgesprekken hostten,
*galerie Hofland die beide plenaires hostte, fraai decor!
*de ‘gidsen’ die de deelnemers bij de welkomstdesk opvingen, en naar de ronde tafels en vice versa coachten
*fotograaf Dorothée Meddens en buurtTV Het Gewilde Westen, voor beeldmateriaal bij de plenaire gedeeltes.
De 7 genodigde woonwerkinitiatieven:
de Groene Gemeenschap / Vereniging Vrijcoop
de Culturele Stelling van A’dam
de Vereniging Werk- en Woongemeenschap Oostenburg, annex de Waterwolf
Amsterdamse Droogdok Maatschappij ADM (Slibvelden)
